Cyberpunk là gì mà lại khiến game thủ vô cùng thích thú?

Trong vài ngày qua, chắc hẳn Cyberpunk 2077 là cái tên được anh em quan tâm nhiều nhất. Nhiều anh em cũng rất thích chủ đề, màu sắc trong game nhưng chưa biết phong cách này đã từng xuất hiện trong rất nhiều bộ phim, âm nhạc, truyện tranh, tiểu thuyết,… Tất cả thứ tựa như thế đều thuộc một thể loại có tên là cyberpunk anh em ạ. Vậy thể loại cyberpunk có những đặc điểm nào, vì sao lại xuất hiện và điều gì khiến nó trở nên hấp dẫn như vậy? Mời anh em cùng mình tìm hiểu qua bài viết này nhé.

Nguồn gốc của thể loại cyberpunk

Thật ra, thể loại cyberpunk không bắt nguồn từ một ý tưởng tiểu thuyết, phim khoa học viễn tưởng hay ho nào đó mà xuất phát từ một thứ khá là tiêu cực anh em ạ. Đó chính là mối lo ngại của Phương Tây về các quốc gia tại Châu Á. Tại các nước Châu Âu và Mỹ, có một định kiến đã tồn tại rất lâu và ăn sâu bám rễ vào tư tưởng rằng những thứ mang tính biểu tượng cho Châu Á, chẳng hạn như đèn neon chữ Nhật Bản, Trung Quốc, thể hiện những cảm xúc tiêu cực về tương lai, bao gồm mối quan ngại về toàn cầu hóa và sự trỗi dậy từ Phương Đông.

Theo Dylan Yeats, tác giả cuốn Home Is Where the War Is: Techno-Orientalist Militarism on the Homefront, ông cho rằng công nghệ tân tiến kết hợp với yếu tố Phương Đông chính là sự kết hợp của nỗi sợ về “Chủ nghĩa Đế quốc” tại Châu Âu và “Người nhập cư” tại Mỹ. Sự việc có lẽ bắt nguồn từ Chiến tranh Thế giới II, khi các cường quốc như Anh, Pháp, Hà Lan đang chuẩn bị ngừng bành trướng ra khắp thế giới, nhưng các nước theo chủ nghĩa Đế Quốc như Nhật Bản lại bắt đầu trỗi dậy. Các nước Châu Âu bắt đầu lo sợ họ sẽ bị vượt mặt về sức mạnh chính trị, công nghệ và khi các quốc gia Châu Á lớn mạnh thì họ sẽ biến Châu Âu thành thuộc địa.

Nỗi sợ về người nhập cư là về lời hứa “American Dream” và nền dân chủ có thể biến đổi toàn bộ văn hóa của nước Mỹ. Nếu anh em chưa biết thì ngày xưa, khi nước Mỹ bắt đầu khai hoang và phát triển kinh tế thì người nhập cư Châu Á bị nhắm đến với vai trò là lao động giá rẻ và không có bất kỳ quyền cơ bản nào. Những người này đã hy sinh mọi thứ ở quê hương, tìm kiếm một cuộc sống tốt hơn tại Mỹ nên sẵn sàng làm việc với mức lương ít ỏi. Kết quả là người Châu Á bị đối xử như những người dưới đáy xã hội và là biểu tượng của thu nhập thấp, điều kiện sống tồi tàn và sự tham lam.

Nhìn chung, thể loại cyberpunk chính là nỗi sợ về Phương Đông dần dần xâm nhập vào thị trường Phương Tây, nơi người da trắng vốn đang là những kẻ thống trị.

Những đặc trưng thường thấy trong thể loại cyberpunk

Chính vì những mối lo ngại này mà thể loại cyberpunk lúc nào cũng có sự kết hợp của công nghệ cực hiện đại với các yếu tố thẩm mỹ đến từ châu Á đặt trong bối cảnh tương lai nhưng có phần lạc hậu. Nếu tóm gọn lại thì chúng ta sẽ có sẽ là hai từ:

“HIGH TECH – LOW LIFE”

Thể loại cyberpunk vạch ra một tương lai “khá là” đen tối. Nơi đó, công nghệ phát triển vượt bậc nhưng không thật sự giúp nâng cao đời sống vì chủ nghĩa tư bản xuyên quốc gia thu gom quyền lực và phân chia tài nguyên không đồng đều dẫn đến bất bình đẳng trong xã hội. Nhân vật phản diện trong thể loại này thường là cả một tập đoàn đa quốc gia chứ không chỉ là một kẻ ác hành động đơn độc hay là một tên tội phạm mưu mô. Những tập đoàn này muốn thống trị mọi thứ, càng nhiều càng tốt và nếu có bất cứ ai cản đường thì người đó… xác định là không thể tồn tại.

Nhân vật chính của thể loại cyberpunk thường là những kẻ bị ruồng bỏ, thờ ơ với xã hội, anti-hero, những kẻ biết nhìn xa trông rộng, bất đồng với xã hội hoặc đơn giản chỉ là tội phạm, người xấu. Tuy nhiên, nếu xét kỹ thì bản chất của những người này đều là một anh em ạ, đó là bản tính thích lật đổ, phá hoại và vượt qua ranh giới có sẵn. Dù công nghệ hiện đại có thể cứu rỗi cuộc sống của bất kỳ ai nhưng phân chia giai cấp, chênh lệch giàu nghèo khiến những người ở bên dưới xã hội không có bao giờ có cơ hội vươn lên.

Tiểu thuyết Neuromancer

Bên cạnh yếu tố về phân biệt giai cấp thì thể loại cyberpunk thường có khá nhiều yếu tố mang tính “tự do”. Con người trong cyberpunk tận dụng triệt để công nghệ đến mức có thể tự phát triển, sáng tạo những thứ mà người thường không bao giờ tưởng tượng ra. Tuy nhiên, sự phát triển quá mức này lại làm con người chúng ta quên đi giá trị thật và dần xem công nghệ như thứ đồ chơi rẻ tiền, thậm chí là rác thải.

Điều khiến các fan yêu thích thể loại cyberpunk

Nếu xã hội trong cyberpunk chỉ toàn điều tiêu cực thì tại sao chúng ta lại yêu thích nó đến như vậy. Không tính sự thành công của tựa game Cyberpunk 2077 thì người hâm mộ truyện tranh, phim ảnh, game trên toàn thế đã được thưởng thức rất nhiều tác phẩm xuất sắc về chủ đề cyberpunk. Chẳng hạn như các bộ phim Akira (1988), Blade Runner (1982), Ghost in the Shell (1995),… hoặc các tựa game Deus Ex: Human Revolution, Final Fantasy VII,… Phải chăng có một sức hút đặc biệt đến từ thể loại “đen tối” này?

Câu trả lời có lẽ chính là sự tò mò về tương lai, về những thứ mà con người chưa thể định hình chắc chắn anh em ạ.

Akira (1988)

Câu hỏi “Điều gì biến chúng ta trở thành con người?” dù mang đậm tính triết lý nhưng vẫn đang hiện hữu trong cuộc sống đời thường. Nếu gặp một người nghèo khổ sống dưới đáy xã hội, thì liệu chúng ta có động lòng trắc ẩn hay sẽ dửng dưng chà đạp lên số phận nhỏ nhoi đó như các tập đoàn điển hình trong thể loại cyberpunk? Và nếu là một người ở tầng lớp thấp gánh chịu nhiều bất công, thì liệu chúng ta có vùng lên chống lại những điều sai trái, tạo nên sự thay đổi trong xã hội hay không?

Deus Ex: Human Revolution

Tại mọi thời điểm trong lịch sử, con người luôn hứng thú với các công nghệ hiện đại, mới mẻ, sẵn sàng sàng dành hết thời gian và công sức để phát triển chúng. Vậy nếu trong tương lai, công nghệ đã đạt đến đỉnh cao và dần trở nên nhàm chán thì chúng ta sẽ làm gì? Câu trả lời cho những câu hỏi trên có lẽ chỉ được tìm thấy trong thế giới cyberpunk giả tưởng thôi anh em ạ.

Theo: The Wired, Neon Dystopia, Inverse, GearVN